పురుష సూక్తం

 ఓం తచ్ఛ॒o యోరావృ॑ణీమహే | గా॒తుం య॒జ్ఞాయ॑ |

గా॒తుం య॒జ్ఞప॑తయే | దైవీ”: స్వ॒స్తిర॑స్తు నః |

స్వ॒స్తిర్మాను॑షేభ్యః | ఊ॒ర్ధ్వం జి॑గాతు భేష॒జమ్ |

శన్నో॑ అస్తు ద్వి॒పదే” | శం చతు॑ష్పదే ||

ఓం శాన్తి॒: శాన్తి॒: శాన్తి॑: ||

ఓం స॒హస్ర॑శీర్షా॒ పురు॑షః | స॒హ॒స్రా॒క్షః స॒హస్ర॑పాత్ |

స భూమి॑o వి॒శ్వతో॑ వృ॒త్వా | అత్య॑తిష్ఠద్దశాఙ్గు॒లమ్ |

పురు॑ష ఏ॒వేదగ్ం సర్వమ్” | యద్భూ॒తం యచ్చ॒ భవ్యమ్” |

ఉ॒తామృ॑త॒త్వస్యేశా॑నః | య॒దన్నే॑నాతి॒రోహ॑తి |

ఏ॒తావా॑నస్య మహి॒మా |

అతో॒ జ్యాయాగ్॑శ్చ॒ పూరు॑షః || ౧ ||

పాదో”ఽస్య॒ విశ్వా॑ భూ॒తాని॑ | త్రి॒పాద॑స్యా॒మృత॑o ది॒వి |

త్రి॒పాదూ॒ర్ధ్వ ఉదై॒త్పురు॑షః |

పాదో”ఽస్యే॒హాఽఽభ॑వా॒త్పున॑: |

తతో॒ విష్వ॒ఙ్వ్య॑క్రామత్ |

సా॒శ॒నా॒న॒శ॒నే అ॒భి | తస్మా”ద్వి॒రాడ॑జాయత |

వి॒రాజో॒ అధి॒ పూరు॑షః | స జా॒తో అత్య॑రిచ్యత |

ప॒శ్చాద్భూమి॒మథో॑ పు॒రః || ౨ ||

యత్పురు॑షేణ హ॒విషా” | దే॒వా య॒జ్ఞమత॑న్వత |

వ॒స॒న్తో అ॑స్యాసీ॒దాజ్యమ్” | గ్రీ॒ష్మ ఇ॒ధ్మశ్శ॒రద్ధ॒విః |

స॒ప్తాస్యా॑సన్పరి॒ధయ॑: | త్రిః స॒ప్త స॒మిధ॑: కృ॒తాః |

దే॒వా యద్య॒జ్ఞం త॑న్వా॒నాః |

అబ॑ధ్న॒న్పురు॑షం ప॒శుమ్ |

తం య॒జ్ఞం బ॒ర్హిషి॒ ప్రౌక్షన్॑ |

పురు॑షం జా॒తమ॑గ్ర॒తః || ౩ ||

తేన॑ దే॒వా అయ॑జన్త | సా॒ధ్యా ఋష॑యశ్చ॒ యే |

తస్మా”ద్య॒జ్ఞాత్స॑ర్వ॒హుత॑: | సంభృ॑తం పృషదా॒జ్యమ్ |

ప॒శూగ్‍స్తాగ్‍శ్చ॑క్రే వాయ॒వ్యాన్॑ | ఆ॒ర॒ణ్యాన్గ్రా॒మ్యాశ్చ॒ యే |

తస్మా”ద్య॒జ్ఞాత్స॑ర్వ॒హుత॑: | ఋచ॒: సామా॑ని జజ్ఞిరే |

ఛన్దాగ్॑oసి జజ్ఞిరే॒ తస్మా”త్ | యజు॒స్తస్మా॑దజాయత || ౪ ||

తస్మా॒దశ్వా॑ అజాయన్త | యే కే చో॑భ॒యాద॑తః |

గావో॑ హ జజ్ఞిరే॒ తస్మా”త్ | తస్మా”జ్జా॒తా అ॑జా॒వయ॑: |

యత్పురు॑ష॒o వ్య॑దధుః | క॒తి॒ధా వ్య॑కల్పయన్ |

ముఖ॒o కిమ॑స్య॒ కౌ బా॒హూ | కావూ॒రూ పాదా॑వుచ్యేతే |

బ్రా॒హ్మ॒ణో”ఽస్య॒ ముఖ॑మాసీత్ | బా॒హూ రా॑జ॒న్య॑: కృ॒తః || ౫ ||

ఊ॒రూ తద॑స్య॒ యద్వైశ్య॑: | ప॒ద్భ్యాగ్ం శూ॒ద్రో అ॑జాయత |

చ॒న్ద్రమా॒ మన॑సో జా॒తః | చక్షో॒: సూర్యో॑ అజాయత |

ముఖా॒దిన్ద్ర॑శ్చా॒గ్నిశ్చ॑ | ప్రా॒ణాద్వా॒యుర॑జాయత |

నాభ్యా॑ ఆసీద॒న్తరి॑క్షమ్ | శీ॒ర్ష్ణో ద్యౌః సమ॑వర్తత |

ప॒ద్భ్యాం భూమి॒ర్దిశ॒: శ్రోత్రా”త్ |

తథా॑ లో॒కాగ్ం అ॑కల్పయన్ || ౬ ||

వేదా॒హమే॒తం పురు॑షం మ॒హాన్తమ్” |

ఆ॒ది॒త్యవ॑ర్ణం॒ తమ॑స॒స్తు పా॒రే |

సర్వా॑ణి రూ॒పాణి॑ వి॒చిత్య॒ ధీర॑: |

నామా॑ని కృ॒త్వాఽభి॒వద॒న్॒ యదాస్తే” |

ధా॒తా పు॒రస్తా॒ద్యము॑దాజ॒హార॑ |

శ॒క్రః ప్రవి॒ద్వాన్ప్ర॒దిశ॒శ్చత॑స్రః |

తమే॒వం వి॒ద్వాన॒మృత॑ ఇ॒హ భ॑వతి |

నాన్యః పన్థా॒ అయ॑నాయ విద్యతే |

య॒జ్ఞేన॑ య॒జ్ఞమ॑యజన్త దే॒వాః |

తాని॒ ధర్మా॑ణి ప్రథ॒మాన్యా॑సన్ |

తే హ॒ నాక॑o మహి॒మాన॑: సచన్తే |

యత్ర॒ పూర్వే॑ సా॒ధ్యాః సన్తి॑ దే॒వాః || ౭ ||

అ॒ద్భ్యః సంభూ॑తః పృథి॒వ్యై రసా”చ్చ |

వి॒శ్వక॑ర్మణ॒: సమ॑వర్త॒తాధి॑ |

తస్య॒ త్వష్టా॑ వి॒దధ॑ద్రూ॒పమే॑తి |

తత్పురు॑షస్య॒ విశ్వ॒మాజా॑న॒మగ్రే” |

వేదా॒హమే॒తం పురు॑షం మ॒హాన్తమ్” |

ఆ॒ది॒త్యవ॑ర్ణం॒ తమ॑స॒: పర॑స్తాత్ |

తమే॒వం వి॒ద్వాన॒మృత॑ ఇ॒హ భ॑వతి |

నాన్యః పన్థా॑ విద్య॒తేయ॑ఽనాయ |

ప్ర॒జాప॑తిశ్చరతి॒ గర్భే॑ అ॒న్తః |

అ॒జాయ॑మానో బహు॒ధా విజా॑యతే || ౮ ||

తస్య॒ ధీరా॒: పరి॑జానన్తి॒ యోనిమ్” |

మరీ॑చీనాం ప॒దమి॑చ్ఛన్తి వే॒ధస॑: |

యో దే॒వేభ్య॒ ఆత॑పతి |

యో దే॒వానా”o పు॒రోహి॑తః |

పూర్వో॒ యో దే॒వేభ్యో॑ జా॒తః |

నమో॑ రు॒చాయ॒ బ్రాహ్మ॑యే |

రుచ॑o బ్రా॒హ్మం జ॒నయ॑న్తః |

దే॒వా అగ్రే॒ తద॑బ్రువన్ |

యస్త్వై॒వం బ్రా”హ్మ॒ణో వి॒ద్యాత్ |

తస్య॑ దే॒వా అస॒న్ వశే” || ౯ ||

హ్రీశ్చ॑ తే ల॒క్ష్మీశ్చ॒ పత్న్యౌ” |

అ॒హో॒రా॒త్రే పా॒ర్శ్వే | నక్ష॑త్రాణి రూ॒పమ్ |

అ॒శ్వినౌ॒ వ్యాత్తమ్” | ఇ॒ష్టం మ॑నిషాణ |

అ॒ముం మ॑నిషాణ | సర్వ॑o మనిషాణ || ౧౦ ||

ఓం తచ్ఛ॒o యోరావృ॑ణీమహే | గా॒తుం య॒జ్ఞాయ॑ |

గా॒తుం య॒జ్ఞప॑తయే | దైవీ”: స్వ॒స్తిర॑స్తు నః |

స్వ॒స్తిర్మాను॑షేభ్యః | ఊ॒ర్ధ్వం జి॑గాతు భేష॒జమ్ |

శన్నో॑ అస్తు ద్వి॒పదే” | శం చతు॑ష్పదే ||

ఓం శాన్తి॒: శాన్తి॒: శాన్తి॑: ||