శ్రీ హయగ్రీవ స్తోత్రం

 జ్ఞానానన్దమయం దేవం నిర్మలస్ఫటికాకృతిం

ఆధారం సర్వవిద్యానాం హయగ్రీవముపాస్మహే ||౧||

స్వతస్సిద్ధం శుద్ధస్ఫటికమణిభూ భృత్ప్రతిభటం

సుధాసధ్రీచీభిర్ద్యుతిభిరవదాతత్రిభువనం

అనంతైస్త్రయ్యంతైరనువిహిత హేషాహలహలం

హతాశేషావద్యం హయవదనమీడేమహిమహః ||౨||

సమాహారస్సామ్నాం ప్రతిపదమృచాం ధామ యజుషాం

లయః ప్రత్యూహానాం లహరివితతిర్బోధజలధేః

కథాదర్పక్షుభ్యత్కథకకులకోలాహలభవం

హరత్వంతర్ధ్వాన్తం హయవదనహేషాహలహలః ||౩||

ప్రాచీ సన్ధ్యా కాచిదన్తర్నిశాయాః

ప్రజ్ఞాదృష్టే రఞ్జనశ్రీరపూర్వా

వక్త్రీ వేదాన్ భాతు మే వాజివక్త్రా

వాగీశాఖ్యా వాసుదేవస్య మూర్తిః ||౪||

విశుద్ధవిజ్ఞానఘనస్వరూపం

విజ్ఞానవిశ్రాణనబద్ధదీక్షం

దయానిధిం దేహభృతాం శరణ్యం

దేవం హయగ్రీవమహం ప్రపద్యే ||౫||

అపౌరుషేయైరపి వాక్ప్రపంచైః

అద్యాపి తే భూతిమదృష్టపారాం

స్తువన్నహం ముగ్ధ ఇతి త్వయైవ

కారుణ్యతో నాథ కటాక్షణీయః ||౬||

దాక్షిణ్యరమ్యా గిరిశస్య మూర్తిః-

దేవీ సరోజాసనధర్మపత్నీ

వ్యాసాదయోఽపి వ్యపదేశ్యవాచః

స్ఫురన్తి సర్వే తవ శక్తిలేశైః ||౭||

మన్దోఽభవిష్యన్నియతం విరించః

వాచాం నిధేర్వాంఛితభాగధేయః

దైత్యాపనీతాన్ దయయైన భూయోఽపి

అధ్యాపయిష్యో నిగమాన్నచేత్త్వమ్ ||౮||

వితర్కడోలాం వ్యవధూయ సత్త్వే

బృహస్పతిం వర్తయసే యతస్త్వం

తేనైవ దేవ త్రిదేశేశ్వరాణా

అస్పృష్టడోలాయితమాధిరాజ్యమ్ ||౯||

అగ్నౌ సమిద్ధార్చిషి సప్తతన్తోః

ఆతస్థివాన్మంత్రమయం శరీరం

అఖండసారైర్హవిషాం ప్రదానైః

ఆప్యాయనం వ్యోమసదాం విధత్సే ||౧౦||

యన్మూల మీదృక్ప్రతిభాతత్త్వం

యా మూలమామ్నాయమహాద్రుమాణాం

తత్త్వేన జానంతి విశుద్ధసత్త్వాః

త్వామక్షరామక్షరమాతృకాం త్వాం ||౧౧||

అవ్యాకృతాద్వ్యాకృతవానసి త్వం

నామాని రూపాణి చ యాని పూర్వం

శంసన్తి తేషాం చరమాం ప్రతిష్ఠాం

వాగీశ్వర త్వాం త్వదుపజ్ఞవాచః ||౧౨||

ముగ్ధేన్దునిష్యన్దవిలోభనీయాం

మూర్తిం తవానన్దసుధాప్రసూతిం

విపశ్చితశ్చేతసి భావయన్తే

వేలాముదారామివ దుగ్ధ సిన్ధోః ||౧౩||

మనోగతం పశ్యతి యస్సదా త్వాం

మనీషిణాం మానసరాజహంసం

స్వయంపురోభావవివాదభాజః

కింకుర్వతే తస్య గిరో యథార్హమ్ ||౧౪||

అపి క్షణార్ధం కలయన్తి యే త్వాం

ఆప్లావయన్తం విశదైర్మయూఖైః

వాచాం ప్రవాహైరనివారితైస్తే

మందాకినీం మన్దయితుం క్షమన్తే ||౧౫||

స్వామిన్భవద్ద్యానసుధాభిషేకాత్

వహన్తి ధన్యాః పులకానుబన్దం

అలక్షితే క్వాపి నిరూఢ మూలం

అంగ్వేష్వి వానన్దథుమఙ్కురన్తమ్ ||౧౬||

స్వామిన్ప్రతీచా హృదయేన ధన్యాః

త్వద్ధ్యానచంద్రోదయవర్ధమానం

అమాన్తమానందపయోధిమన్తః

పయోభి రక్ష్ణాం పరివాహయన్తి ||౧౭||

స్వైరానుభావాస్ త్వదధీనభావాః

సమృద్ధవీర్యాస్త్వదనుగ్రహేణ

విపశ్చితోనాథ తరన్తి మాయాం

వైహారికీం మోహనపిఞ్ఛికాం తే ||౧౮||

ప్రాఙ్నిర్మితానాం తపసాం విపాకాః

ప్రత్యగ్రనిశ్శ్రేయససంపదో మే

సమేధిషీరం స్తవ పాదపద్మే

సఙ్కల్పచిన్తామణయః ప్రణామాః ||౧౯||

విలుప్తమూర్ధన్యలిపిక్రమాణా

సురేన్ద్రచూడాపదలాలితానాం

త్వదంఘ్రి రాజీవరజఃకణానాం

భూయాన్ప్రసాదో మయి నాథ భూయాత్ ||౨౦||

పరిస్ఫురన్నూపురచిత్రభాను –

ప్రకాశనిర్ధూతతమోనుషంగా

పదద్వయీం తే పరిచిన్మహేఽన్తః

ప్రబోధరాజీవవిభాతసన్ధ్యామ్ ||౨౧||

త్వత్కిఙ్కరాలంకరణోచితానాం

త్వయైవ కల్పాన్తరపాలితానాం

మంజుప్రణాదం మణినూపురం తే

మంజూషికాం వేదగిరాం ప్రతీమః ||౨౨||

సంచిన్తయామి ప్రతిభాదశాస్థాన్

సన్ధుక్షయన్తం సమయప్రదీపాన్

విజ్ఞానకల్పద్రుమపల్లవాభం

వ్యాఖ్యానముద్రామధురం కరం తే ||౨౩||

చిత్తే కరోమి స్ఫురితాక్షమాలం

సవ్యేతరం నాథ కరం త్వదీయం

జ్ఞానామృతోదంచనలంపటానాం

లీలాఘటీయన్త్రమివాఽఽశ్రితానామ్ ||౨౪||

ప్రబోధసిన్ధోరరుణైః ప్రకాశైః

ప్రవాళసఙ్ఘాతమివోద్వహన్తం

విభావయే దేవ స పుస్తకం తే

వామం కరం దక్షిణమాశ్రితానామ్ ||౨౫||

తమాం సిభిత్త్వావిశదైర్మయూఖైః

సమ్ప్రీణయన్తం విదుషశ్చకోరాన్

నిశామయే త్వాం నవపుణ్డరీకే

శరద్ఘనేచన్ద్రమివ స్ఫురన్తమ్ ||౨౬||

దిశన్తు మే దేవ సదా త్వదీయాః

దయాతరంగానుచరాః కటాక్షాః

శ్రోత్రేషు పుంసామమృతంక్షరన్తీం

సరస్వతీం సంశ్రితకామధేనుమ్ ||౨౭||

విశేషవిత్పారిషదేషు నాథ

విదగ్ధగోష్ఠీ సమరాంగణేషు

జిగీషతో మే కవితార్కికేంద్రాన్

జిహ్వాగ్రసింహాసనమభ్యుపేయాః ||౨౮||

త్వాం చిన్తయన్ త్వన్మయతాం ప్రపన్నః

త్వాముద్గృణన్ శబ్దమయేన ధామ్నా

స్వామిన్సమాజేషు సమేధిషీయ

స్వచ్ఛన్దవాదాహవబద్ధశూరః ||౨౯||

నానావిధానామగతిః కలానాం

న చాపి తీర్థేషు కృతావతారః

ధ్రువం తవాఽనాధ పరిగ్రహాయాః

నవ నవం పాత్రమహం దయాయాః ||౩౦||

అకమ్పనీయాన్యపనీతిభేదైః

అలంకృషీరన్ హృదయం మదీయమ్

శంకా కళంకా పగమోజ్జ్వలాని

తత్త్వాని సమ్యంచి తవ ప్రసాదాత్ ||౩౧||

వ్యాఖ్యాముద్రాం కరసరసిజైః పుస్తకం శంఖచక్రే

భిభ్రద్భిన్న స్ఫటికరుచిరే పుణ్డరీకే నిషణ్ణః |

అమ్లానశ్రీరమృతవిశదైరంశుభిః ప్లావయన్మాం

ఆవిర్భూయాదనఘమహిమామానసే వాగధీశః ||౩౨||

వాగర్థసిద్ధిహేతోఃపఠత హయగ్రీవసంస్తుతిం భక్త్యా

కవితార్కికకేసరిణా వేఙ్కటనాథేన విరచితామేతామ్ ||౩౩||

ఇతి శ్రీ హయగ్రీవ స్తోత్రం ||